F–22 Raptor

“F–22 Raptor”
Պետություն ԱՄՆ
Տեսակը Բազմանպատակ կործանիչ
Ընկերությունը “Lockheed Martin”
Հիմնական մարտավարատեխնիկական տվյալները`
Առաջին թռիչքը 1997թ.
Երկարությունը 18.92մ
Թևերի բացվածքը 13.56մ
Բարձրությունը 5.9մ
Թռիչքային քաշը` առավելագույն մարտական բեռնվածքով 28000կգ
Թռիչքի առաստաղը 19800մ
Թռիչքի հեռավորությունը 3900կմ
Մարտական բեռնվածքի քաշը 11000կգ
Անձնակազմը 1 մարդ

Ամերիկյան “Lockheed Martin” ընկերության “F-22”-ը նոր` հինգերորդ սերնդի բազմաֆունկցիոնալ կործանիչ է: Այն ստեղծվել է կործանիչների կատարելացման “ATF” (Advanced Tactical Fighter) ծրագրի շրջանակներում: “F-22”-ը հինգերորդ սերնդի կործանիչն է աշխարհում և մինչև օրս միակ խմբաքանակով արտադրվածը: Համալրված է նոր, երկու տուրբոռեակտիվ երկկոնտուրային շարժիչներով, որոնք ունեն թվային կառավարում և ամենահզորն են իրենց տեսակի մեջ:
Կործանիչի հիմնական հատկանիշներն են` գերձայնային, հիմնական (կրեյսերական) արագություն, քիչ նկատելիություն` հակառակորդի ՌՏԿ-ների տեսադաշտում (լայնորեն կիրառված է “Stealth” ծրագիրը), հիանալի խուսավարելու (մանևրելու) ունակություն (այդ թվում` նաև գերձայնային արագության պայմաններում), բարձր արդյունավետություն` օդային մարտի բոլոր տեսակներում, առանձնակի հնարավորություններ` ոչ մոտակա օդային մարտում: Փայլուն է գործում նաև խմբային գործողությունների ժամանակ: Շնորհիվ ցածր նկատելիության և նոր, ակտիվ մոդուլային (ֆազային ալեհավաքային ցանց) ռադիոտեղորոշման համակարգի` ինքնաթիռը գործում է “Առաջինը տեսար, առաջինը խոցեցիր” սկզբունքով, ինչը յուրահատուկ է դարձնում կործանիչը: “F-22”-ի նոր ռադիոլոկացիոն համակարգը ընդունակ է ոչ միայն տեղեկություն տալ օդաչուին` օդում հայտնաբերված ինքնաթիռի մասին, այլև նշել նրանում գտնվող թերություններն ու վառելիքի եղած պաշարը և այլ տվյալներ, ինչը բացառիկ է և շատ կարևոր օդաչուի համար `օդային մարտը կազմակերպելու գործում: “F-22”-ը համարվում է բոլոր ժամանակների ամենաահեղ, ամենաթանկ կործանիչն աշխարհում: Այս կործանիչը բոլոր համեմատություններից դուրս է: Ահա այս բոլոր հատկանիշների շնորհիվ` “F-22 Raptor”-ը լավագույն տասնյակում գրավում է առաջին հորիզոնականը: Հետաքրքիր է այն փաստը, որ սպառազինությունում գտնվող միակ, լիարժեք, հինգերորդ սերնդի կործանիչը նախորդ սերնդի` ամերիկյան “F-15”, “F-16”, “F-18” կործանիչների հետ ուսումնական օդային մարտերում արձանագրել է հաղթանակներ` 144:0 փոխհարաբերությամբ: Օդային մարտերն ընթացել են մեկը չորսի հարաբերությամբ` հոգուտ վերջիններիս, իսկ հաղթանակները հիմնականում արձանագրվել են հեռակա մարտերում: Խառը մարտակարգով օդային մարտերում “F-22”-ը հաղթել է 241:2 փոխհարաբերությամբ: Երկու պարտությունները կրել են “F-22”-ների կողմից ղեկավարվող “F-15”-ները, որոնց օդաչուները համեմատաբար անփորձ էին: Ավելացնենք նաև, որ Ռուսաստանը ևս ստեղծել է հինգերորդ սերնդի կործանիչ: ՊԱԿ ՖԱ ծրագրի շրջանակում ստեղծված ռուսական հինգերորդ սերնդի կործանիչը` “Տ-50”-ը, դեռ սպառազինությունում չկա: Ընթանում են դրա փորձարկման աշխատանքները: Ռուս մասնագետների հավաստմամբ` այն կգերազանցի “F-22”-ին, սակայն “ՊԱԿ ՖԱ Տ-50”-ի մասին դեռ շատ քիչ տեղեկություններ են հայտնի:

________________________________________________________________________________

Նյութը'

Ռազմական Փորձագետ

ԱՐԾՐՈՒՆ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆԻ